دانلود مقالات حسابداری
برای دریافت روی ادامه مطلب کلیک کنید...
اهداف و خصوصیات حسابداری اسلامی
ترجمه: دکتر موسی بزرگ اصل
خصوصیات فعالیتهای تجاری اسلامی
اسـلا‌م اسـاسـاً مجمـوعـه‌ای از رهنمـودهـای اخلاقی است. رهنمودهای اخلاقی دین اسلا‌م حاکم‌بر زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان است. بعضی از رهبران دینی عقیده دارند، فعالیتهای اقتصادی در اسلا‌م بر دو ستون اخلاقی عدالت و احسان استوار است. این ارزشها، ارزشهایی بنیادی است که برای تمام زوایای زندگی انسان، رهنمود دارد. بنابراین تجارت اسلامی باید برپایه این ارزشها انجام شود.
عدالت
قرآن، حفظ عدالت را تحت هر شرایطی و در تمام جوانب زندگی انسان لازم می‌داند. پیامبر گرامی (ص) نیز بر حفظ عدالت اصرار داشتند و با بـــیعـــدالـتـــی بـــه‌شـــدت بـــرخــورد مــی‌کـردنـد. قـرآن بـه مسلمـانـان دستور میدهد که برای شهادت دادن و تـصمیمگیـــری در مـوضـوعات مناقشه‌انگیز بین مـسلمـانـان و حتـی در رابطه با دشمنان، از مسیر عدالت خارج نشوند. بنابراین مسلمانان باید برای برقراری عدالت تلاش جمعی کنند. به‌عبارت دیگر مسلمانان نباید به دیگران ستم کنند یا زیر بار ستم دیگران روند.
احسان
احسان به‌معنای رفتار حسنه یا کمک به دیگران بدون چشمداشت یا ایجاد تعهد برای آنان است. بعضی از دینداران احسان را حتی برتر از عدالت می‌دانند. احسان زندگی را زیبا میکند. اگر عدالت جامعه را از استثمار و رنجها محافظت میکند، احسان زندگی را شیرین و گوارا می‌سازد.
در حوزه تجارت، روشهایی مانند مدارا، انگیزه خدمتگزاری، توجه به خداوند و رضامندی او موجب تقویت احسان میشود.
مدارا از پایه‌های احسان است. مدارا از صفات خداوندی است و مسلمانان تشویق شده‌اند که این صفت را در درون خود زنده نگه‌دارند. مدارا را میتوان در قالب احترام به دیگران، گذشت، و بر طــرف کـردن مشکـلا‌ت دیگـران بیـان کـرد. منظـور از انگیـزه خدمتگذاری این است که سازمانهای تجاری باید نیازها و منافع دیگران را درنظر بگیرند. بنابراین، مسلمان در فعالیتهای تجاری باید در پی ارائه خدماتی باشد که مورد نیاز واقعی جامعه او و جامعه انسانی است.
اگرچه قرآن تجارت را مشروع می‌داند اما نباید مشغله تجارت، انسان را از خداوند و دستورهای او غافل کند. مسلمان باید در هر حالت، چه موفقیت ، چه شکست به یاد خدا باشد. رضایت او باید مسیر زندگی انسان را تعیین کند.
فعالیت تجاری باید منطبق با ارزشهای اخلاقی قرآن باشد. قرآن انسان را از نعمات این جهان منع نکرده است، اما نباید لذات دنیوی چشم او را کور کند.
اهداف حسابداری اسلامی
برای حسابداری اسلامی اهداف متفاوتی مانند سودمندی برای تصمیمگیـری، وظیفـه مبـاشـرت پــاسخگـویـی اسلامی و پاسخگویی از طریق زکات ذکر شده است.
سودمندی برای تصمیمگیری
ایــــن هـــدف تـــوســـط ســـازمـــان حسابداری و حسابرسی موسسات مالی اسلامی (AAOIFI) پیشنهاد شده است. در بیانیه شماره یک این سازمان بیان شده است که اهداف حسابداری مالی نوع و ماهیت اطلاعاتی را تعیین میکند که باید در گزارشهای مالی برای کمک به استفاده‌کنندگان این گزارشها در تصمیمگیری ارائه شود. بنابراین گزارشهای مالی باید اطلاعات سودمند برای استفاده‌کنندگان ارائه کند. این اطلاعات شامل موارد زیر است:
-1 اطلاعات مربوط به رعایت شریعت توسط بانکها،
-2اطلاعات مربوط به منابع اقتصادی و تعهدات و آثار رویدادها،
-3 اطلاعات لازم برای تعیین زکات،
-4 اطلاعات مربوط به جریانهای نقدی،
-5 اطلاعات لازم برای ارزیابی مسئولیتهای امانی بانکها برای حفاظت منابع و سرمایه‌گذاریهای آن، و
-6 اطلاعات مربوط به ایفای مسئولیت اجتماعی توسط بانک.
اگرچه در فهرست سایر اهداف، جوهره اسلامی مشاهده میشود اما چارچوب نظری سازمان یادشده بیشتر همجهت با حسـابـداری سنتـی اسـت. مثـلا‌ً در چـارچـوب نظری هیئت استانداردهای حسابداری مالی )FASB( بیان شده است که گـزارش مـالـی بـایـد اطـلا‌عات سودمند به سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان کنونی و بالقوه و سایر استفاده‌کنندگان برای تصمیمگیریهای سرمایه‌گذاری، اعطای اعتبار و دیگر تصمیمهای مشابه ارائه کند.
سازمان حسابداری و حسابرسی موسسات مالی اسلامی در بند 25 بیانیه شماره یک خود این همگرایی را نشان داده است. طبق این بند نقش گزارشگری مالی در اقتصاد، ارائه اطلاعات سودمند برای تصمیمگیریهای اقتصادی است.
به نظر می‌رسد هم سازمان یادشده و هم هیئت استانداردهای حسابداری مالی این دیدگاه سنتی را پذیرفته‌اند که اطلاعات مربوط برای استفاده‌کنندگان، اطلاعات راجع‌به وضعیت مالی و عملکرد مالی است. در واقع، عملکرد مالی مربوط به چگونگی موفقیت یک شرکت در دستیابی به هدف کلی آن یعنی سود است بنابراین عملکرد مالی مستقیماً به سوداوری متصل شده است. هرچه سود بیشتر باشد، شرکت موفقتر عمل کرده است.
هندرسن و پیرسن (Henderson and Peirson,1988) اذعان کرده‌اند که سودمندی برای تصمیمگیری را میتوان آنقدر بسط داد تا نیازهای اشخاصی را دربرگیرد که در پی اعمال نظارت بر عملکرد اجتماعی شرکت می‌باشند. اما بیشتر مطالب ادبیات حسابداری درباره سودمندی برای تصمیمگیری تنها به نیازهای سهامداران و اعتباردهندگان مربوط است .(Kam,1990)
به‌طور طبیعی سرمایه‌گذاران و اعتباردهندگان مایلند که دریافتهای نقدیشان از پرداختهای نقدی بیشتر باشد؛ بنابراین شرکتها به سمت افزایش توان کسب وجه نقد هدایت میشوند در این حالت، سودمندی برای تصمیمگیری هدف مناسبی برای پشتیبانی سازمان جهت دستیابی به چنین هدفی است.
مباشرت
حسابداری مباشرت ریشه در دوران باستان دارد و برای اثبات اعتبار مستاجر در برابر مالکان مهم بود , چن بیان کرده است که مفهوم مباشرت از آیین مذهبی به‌ویژه مسیحیت سرچشمه گرفته است. یعنی انسان در برابر خداوند امانتدار منابعی است که به او سپرده شده است. انسان به عنوان کارگزار یا نماینده خدا، مسئول به‌کارگیری منابع نهتنها برای خود بلکه برای دیگران به عنوان یک مسئولیت اجتماعی است. این مفهوم در دوران فئودالی مباشرت گسترش یافت. در آن زمان، زمین به سرف‌ها سپرده می‌شد و سرف از طرف فئودال آن را اداره می‌کرد. سرف مسئول حفاظت از زمین برای فئودال بود و فئودال باید به مسئولیت اجتماعی خود برای سرف و خانواده او عمل می‌کرد.
از اواسط قرن نوزدهم مفهوم مباشرت در حسابداری برای تفکیک مالکیت و مدیریت به‌کار می‌رفت که این نیز ناشی از رشد شرکتهای سهامی بود. در این زمان شکل کلا‌سیک مباشرت در مورد مدیرانی مصداق داشت که به عنوان خادم صاحب سرمایه تنها در برابر او این وظیفه را انجام می‌دادند و به مسئولیت اجتماعی توجهی نمی‌کردند , صورتهای مالی ابزاری برای اثبات به‌کارگیری درست منابع توسط مدیریت است. تاکید مباشرت بر به‌کارگیری سرمایه‌ها در داراییهای مولد برای دستیابی به اهداف سازمان است. لذا ترازنامه و صورت سود وزیان تهیه میشود تا صاحبان سرمایه بتوانند تغییرات مالی طی یک دوره زمـانی خاص را دنـبـال کـنـــنــد .مفهوم فعلی مباشرت بسیار نزدیک به مفهوم سودمندی برای تصمیمگیری است، اما اطلاعات لازم برای مباشرت کمتر از اطلاعات لازم برای تصمیمگیری اســت. زیــرا بــراســاس مفهـوم مبـاشـرت، سـرمـایـه‌گـذاران و اعتباردهندگان بالقوه به‌عنوان استفاده‌کننده تلقی نمی‌شوند. علاوه براین، اطلاعات لازم برای مدل پیشبینی استفاده‌کنندگان ارائه میگردد و اساساً به گذشته نگاه میشود
سازمان حسابداری و حسابرسی موسسات مالی اسلامی
AAOIFI,1996 ، مباشرت را به عنوان یکی از اهداف ارائه اطلاعات پذیرفته است. این سازمان تصریح کرده است که یکی از اهـداف حسابداری مالی کمک به محافظت داراییها و بهبود تـواناییهای مدیریتی بانکهای اسلامی است. میرزا و بیدون
(Mirza and Baydoun,2000 ) ضمن دفاع از این هدف، پیشنهاد کرده‌اند که وظیفه مباشرت باید کانون توجه حسابداران موسسات مالی اسلامی برای گزارشگری به اشخاص برون سازمانی باشد.
پاسخگویی
گفته میشود که پاسخگویی مفهومی گسترده‌تر از مباشرت دارد. گری پاسخگویی را به عنوان وظیفه ارائه حساب یا بازخواست در رابطه با اقداماتی تعریف کرده‌است که یک شخص مسئولیت آن را به‌عهده دارد. در این تعریف، پاسخگویی
در قالب رابطه کارفرما و کارگزار بیان شده است. پـاسخخواه (کارفرما) با پاسخگو (کارگزار) وارد یک رابطه قراردادی میشود.
کارفرما قدرت اداره منابع را همراه با دستورعمل شیوه انجام عمل و اعطای پاداش، به کارگزار اعطا میکند. کارگزار باید برای رسیدن به اهداف خاص و همچنین ارائه اطلاعات به کارفرمای خود، اقدامات لازم را انجام دهد.
حمید برخلاف گری دامنه پاسخگویی را فراتر از ارائه حساب مربوط به اقدامات انجام شده به کارفرما می‌داند. حمید جنبه متافیزیکی پاسخگویی به خدا را نیز به این دامنه اضافه میکند و می‌گوید این وظیفه از طریق پاسخگویی به جامعه ایفا میشود.
پاسخگویی اسلامی
حمید ، بحث خود درباره پاسخگویی اسلامی را با توصیف مفهوم خلا‌فت توسط فاروقی شروع میکند. براساس این مفهوم قرآنی، انسان خلیفه`الله است که امانت الهی به او سپرده شده است. دیگر مخلوقات شامل فرشتگان، حیوانات و اشیای غیرزنده توان پذیرش این امانت را ندارند. همان‌گونه که در قرآن بیان شده است، خداوند این امانت را به آسمانها، زمین و کوهها عرضه کرد اما آنها از پذیرش آن هراسناک شدند ولی انسان آن را پذیرفت (قرآن 33:72.) مسئولیت این امانت آنقدر سنگین است که آسمانها، زمین و کوهها تاب پذیرش آن را نداشتهاند. بنابراین انسان باید به دشواری ایفای این مسئولیت آگاه باشد. انسان نهتنها در قبال مسائل معنوی بلکه در رابطه با موضوعات اجتماعی، تجاری و قراردادی باید پاسخگو باشد، زیرا خداوند به انسان دستور داده است هر آنچه را به او سپرده شده است بازگرداند.
حمید ، پیشنهاد میکند که این نوع پاسخگویی میتواند به عنوان هدف اصلی حسابداری تلقی شود که خود، بعداً نام پاسخگویی اسلامی را بر آن نهاد. این پیشنهاد توســط خیر حمایت شده است. او اذعان کرده است که این مفهوم آنچنان در جامعه اسلامی ریشه دارد که میتواند به عنوان بزرگترین محرک برای توسعه عملی حسابداری اسلامی به‌کار گرفته شود.
بـرای ایفـای پاسخگویی اسلامی هم سازمانهای اسلامی (کارگزار) و هم صاحبان سرمایه (کارفرما) مسئولیت دارند. پاسخگویی اولیه از مفهوم خلا‌فت نشأت میگیرد، زیرا انسان امانتدار منابع الهی است. چگونگی اعمال این خلا‌فت در قرآن و حدیث به عنوان منابع اصلی آیین اسلامی مشخص شده است.
همچنین، پاسخگویی ثانویه از طریق قرارداد بین صاحب سرمایه یا سرمایه‌گذار و مدیر برقرار میشود. یک شرکت برای ایفای پاسخگویی اولیه و ثانویه، باید فعالیتهای اقتصادی- اجتماعی مربوط به موضوعات اسلامی، اجتماعی، اقتصادی و محیطی را شناسایی، اندازه‌گیری و گزارش کند. افزون بر این، براساس پاسخگویی اسلامی، میتوان اهداف ثانویه دیگری مانند رعایت شریعت، ارزیابی و توزیع زکات، توزیع عادلا‌نه ثروت بین ذینفعان، و ایجاد محیط همکاری و مساعدت را نیز تعریف کرد که به ارائه اطلاعات کمک میکند و شرکتها را تشویق مینماید در حل مشکلات امت اسلامی مشارکت کنند.
پاسخگویی از طریق زکات
نتایج تحقیق عدنان و گافیکین نشان میدهد که هدف اصلی اطلاعات حسابداری اسلامی، ارائه اطلاعات برای ایفای تعهد پاسخگویی به صاحب اصلی (خدا) است. بنابراین، پاسخگویی کلی زمانی در عمل محقق میشود که در راستای ایفای تعهد زکات باشد. اگر زکات به عنوان هدف اولیه قرار گیرد هر شخص از فریبکاری یا ظاهرآرایی ناخواسته پرهیز میکند، زیرا همیشه خدا را ناظر اعمال خود می‌بیند. در نتیجه، اطلاعات حـســابــداری بــه‌طــور غـیــرمـستقیـم هـم پـاسخگـوی نیـازهـای استفاده‌کنندگان است و هم پاسخگوی مسئولیت اجتماعی.
تریووانو پیشنهاد کرده است که سازمانهای اسلامی باید زکات‌مدار باشند نه سودمدار. یعنی سود خالص نباید به عنوان مبنای ارزیابی عملکرد استفاده شود بلکه هدف باید متوجه پرداخت زکات بیشتر باشد. برای اینکه جهت سازمان در راستای زکات باشد سیستم حسابداری نیز باید مبتنی بر زکات باشد. این نگرش منجربه تقویت اسلا‌م در سازمانها میشود. برای رسیدن به این هدف، ابتدا باید از حداکثرسازی سود به سمت حداکثرسازی زکات حرکت کرد. بنابراین، سود به عنوان یک هدف میانی است در صورتی که زکات هدف نهایـی است. اگـر زکات هدفی نهایی باشد سیاستهای یک سازمان باید منطبق با شریعت اسلامی باشد. نهایتاً این شیوه عمل باعث تعادل بین مسائل فردی و اجتماعی میشود، زیرا مفهوم زکات مسلمانان را تشویق میکند که با رعایت شریعت سود کسب کنند و بخشی از آن را به عنوان زکات برای رفاه اجتماعی بپردازند. این نگرش، واحدهای اقتصادی را تشویق میکند برای رهایی انسانها از فشارهای ناشی از عوامل اقتصادی، اجتماعی و فکری و پاکسازی محیط از استثمار تلاش کنند. سرانجام چنین روشی، پل میان دنیا و آخرت است زیرا زکات باعث بیداری وجدان انسان میشود و او را به یاد توشه آخرت می‌اندازد.
به نظر می‌رسد قراردادن زکات به عنوان هدف نهایی، دیدگاه اســلا‌مـی دربـاره مـوضـوعـات اقـتصـادی را محـدود میکند؛ اگرچه شکی نیست که زکات یکی از ستونهای اصلی اسلا‌م اسـت. ساده‌انگاری است اگر بـگــــویـیـــم زکـــات مـشـکـــلا‌ت اقتصادی موجود را تماماً حل مــی‌کنـد. در حقیقـت، اهـداف اقتصادی- اجتماعی اسلا‌م شامل دامـنـه وسیعـی از مـوضوعات مختلف است: اعتقاد بر این است که زکات تنها یکی از ابزارهای اصلی برای دستیابی به این اهداف است.
چپرا در این زمینه می‌گوید سیستم تجارت اسلامی باید بتواند به مقصد شریعت برسد. مقصد شریعت شامل هر چیزی است که برای فلا‌ح (موفقیت در دنیا و آخرت) و حیات طیبه (زندگی پاک) در چارچوب شریعت لازم است.
خصوصیات حسابداری اسلامی
مباحث مربوط به خصوصیات حسابداری اسلامی بر دو موضوع اندازه‌گیری مالی و ارائه و افشا متمرکز شده است. بنابراین در بخشهای زیر، خصوصیات حسابداری اسلامی در قالب این دو موضوع مطرح میشود.
اندازه‌گیری مالی
در اغلب مطالب ادبیات حسابداری اسلامی، زکات به عنوان سنگ بنای تعیین ابزارهای اندازه‌گیری معرفی شده است. دلا‌یل انتخاب زکات برای تعیین مبانی اندازه‌گیری به شرح زیر است:
-1 در اسلا‌م زکات مفهومی است که مستقیماً با اندازه‌گیری داراییها سروکار دارد. در قرآن و حدیث رهنمودهایی در مورد زمان و روش محاسبه زکات وجود دارد.
-2 در بسیاری از آیات قرآنی بلا‌فاصله پس از دستور نماز، زکـات بر مسلمانان واجب شده است و زکات یکی از ستونهای اصلی اسلا‌م است. بنابراین مسلمانان برای ایفای این تعهد بـایـد ابـزارهای لازم (شامل حسابداری) را به‌کار گیرند.
-3 تــوسـعــه حسـابـداری در دولتهای اولیه اسلامی ارتباط مستقیم با زکات دارد. در آن زمان، دولت اسلامی دفترها و گزارشهای حسابداری را برای تعیین زکات و پاسخگویی در مورد آن، تهیه می‌کرد.
دیدگاه غالب در تعیین زکات، استفاده از قیمت فروش در زمان ایجاد تعهد بابت زکات است، لذا سازمانهای تجاری اسلامی باید از بهای جاری، نه بهای تـمـــام شـده تـــاریخی، اسـتـفـاده کــننــد
سازمان حسابداری و حسابرسی موسسات مالی اسلامی
در بیانیه مفاهیم حسابداری به مفهوم ارزشهای جاری داراییها، بدهیها و سرمایه‌گذاریهای محدود شده اشاره کرده است،اما به دلیل فقدان ابزارهای کافی، به‌کارگیری آن توصیه نشده است. در عمل از بهای تمام شده تاریخی استفاده میشود و ارزشهای جاری تنها به صورت اطلاعات مکمل ممکن است ارائه شود. بنابراین بانکهای اسلامی از بهای تمام شده تاریخی استفاده میکنند
میرزا و بیدون نگاه متفاوتی نسبت به این موضوع دارند. به عقیده آنان در حسابداری اسلامی، هم میتوان از بهای تمام شده تاریخی و هم ارزشهای جاری استفاده کرد. بنابراین، سیستم حسابداری اسلامی سیستم دوگانه‌ای برای ارزشیابی دارایی دارد
این نظریه مبتنی بر این فرض است که واحد اقتصادی اسلامی هم باید پایبند به قرارداد باشد و هم تعهد خود در مورد زکات را درنظر بگیرد. زیرا قرارداد مبتنی بر معاملات گذشته و زکات مبتنی بر ارزشهای جاری است. بنابراین باید مبانی اندازه‌گیری برای هر یک از این اهداف وجود داشته باشد.
ادعای میرزا و بیدون در مورد به‌کارگیری بهای تمام‌شده تاریخی در تمام موارد (به استثنای مورد زکات) متکی به قابلیت اتکای این مبناست. به عقیده آنها بهای تمام‌شده تاریخی با مفهوم مباشرت سازگار است. میرزا و بیدون مباشرت را به عنوان هدف حسابداری اسلامی معرفی کردند. روش بهای تمام‌شده تاریخی، مسئولیت امانی مدیران و وظیفه مباشرت آنها را بهتر منعکس میکند. این روش مناسبترین روش اندازه‌گیری است چون قراردادها براساس ارقام بهای تمام‌شده تاریخی نوشته میشود و قرنها این شیوه عمل دوام یافته است. اـگر روش ارزیابی کارامدتری وجود داشت بی‌شک جایگزین بهای تمام‌شده تاریخی می‌شد.
به نظر می‌رسد بهای تمام‌شده تاریخی برخلاف روش ارزش جاری هیچ پایه قابل دفاعی در شریعت ندارد. اصل ایفای تعهدات مربوط به قرارداد در اسلا‌م نمی‌تواند به عنوان پایه‌ای برای به‌کارگیری بهای تمام‌شده تاریخی به‌کار رود زیرا خود قرارداد یک فعالیت تاریخی است اما در آینده محقق میشود. بنابراین در زمان اندازه‌گیری باید از ارزشهای جاری استفاده شود. استفاده از بهای تمام‌شده تاریخی ممکن است موجب تحریف اصل افشای واقعیت شود. واقعیت، ارزش جاری است و باید افشا شود. در وضعیت تورم و تغییر قیمت، به‌کارگیری بهای تمام‌شده تاریخی موجب دوری از واقعیت میشود.
ارائه و افشا
حنیفه و حودیب اهمیت ارائه و افشا را در ایفای وظایف و تعهدات طبق شریعت اسلامی می‌دانند. برای دستیابی به این هدف، یک واحد تجاری اسلامی باید حداقل موارد زیر را افشا کند:
-1هرگونه معاملات ممنوعی که صورت گرفته است،
-2 تعهدات زکات که باید پرداخت شودیا قبلا‌ً پرداخت شده است، و
-3مسئولیت اجتماعی.
مسئولیت اجتماعی شامل وجوه خیریه، دستمزد کارکنان و حفظ محیط‌زیست است. بنابراین محتوای گزارشگری مالی در یک جامعه اسلامی احتمالا‌ً مفصلتر از جوامع غربی است.
نظر بیدون و ویلت این است که پاسخگویی اجتماعی و افشای کامل، مبنای گزارشهای شرکتهای اسلامی است. بنابراین ترازنامه مبتنی بر ارزشهای جاری یکی از الزامات اصلی برای شرکتهایی است که در جامعه اسلامی فعالیت میکنند. جایگاه سودوزیان باید به یادداشتهای توضیحی تنزل یابد زیرا صورت سود وزیان موجب تقویت گرایش مردم به سود مفرط میشود و در نتیجه در جامعه اسلامی اثر منفی دارد. به جای صورت سودوزیان، باید صورت ارزش افزوده ارائه شـود، زیرا خصوصیات توزیعی صورت ارزش افزوده، پاسخگویی در اسلا‌م را پشتیبانی میکند.
باید توجه داشت صورت ارزش افزوده تغییر آرایش صورت سودوزیان است. بنابراین وجود صورت ارزش افزوده برای ارائه اطلاعات متفاوت نسبت به صورت سودوزیان، سوال برانگیز اسـت. صـورت ارزش افـزوده همـاننـد صـورت سودوزیان، گذشته‌نگر است که تاثیر قابل توجهی بر ایفای مسئولیت اجتماعی در سال جاری ندارد. اما تا حدودی کارکنان می‌توانند برای تاثیرگذاری بر واحدتجاری در مواردی مانند پاداش از آن استفاده کنند. علاوه براین، جامعه نیز میتواند برای وادار ساختن واحد تجاری جهت توجه بیشتر به مسئولیت اجتماعی از صورت ارزش افزوده استفاده کند، در صورتی که صورت سودوزیان چنین قابلیتی را ندارد.
از دیدگاه اسلامی، رشد میتواند عدالت اجتماعی را بهبود بخشد و توزیع قدرت و ثروت را عادلا‌نهتر سازد. صورت ارزش افزوده میتواند اطلاعاتی را در مورد توزیع ثروت بین بخشهای مختلف جامعه ارائه کند و عملکرد شرکت را با توجه به منافع تمام ذینفعان نشان دهد، در نتیجه سیاست آگاهانه توزیع مجدد ثروت و انتقال منابع بین گروههای مختلف جامعه را تقویت میکند
به هرحال، اسلا‌م علاوه بر توزیع منابع به تحصیل آن نیز توجه دارد. اسلا‌م انسان را مکلف کرده است تنها منابع حلا‌ل را تحصیل کند. صورت ارزش افزوده متمرکز بر توزیع است و تحصیل منابع را منعکس نمی‌کند. لذا، اعتقاد داریم که صورت ارزش افزوده برای ایفای الزامات گزارشگری اسلامی کافی نیست.
میرزا و بیدون در زمینه افشا پیشنهاد کرده‌اند که تاکید صورتهای مالی باید بر شفافیت و پرهیز از دستکاری باشد. این هدف با رعایت اصل افشای کامل در گزارشهای شرکتهای اسلامی محقق میشود. اما خان نسبت به این اصل به‌ویژه در موارد افشای اطلاعات منفی توسط شرکتها در مورد خودشان، نظیر برخورد ناعادلا‌نه با کارکنان، آلودگی محیط‌زیست و فرار مالیاتی، خوشبین نیست. شرکتها احساس میکنند که با افشای این مسائل به دام قانون می‌افتند. بنابراین، خان پیشنهاد کرده است که تنها معاملات خاصی وجود دارد که در چارچوب سرمایه‌داری مجاز است اما در اسلا‌م ممنوع می‌باشد (مانند بهره، تضمین سود سرمایه‌گذاری بدون پذیرش خطر و سایر معاملات ربوی.) این گروه معاملات باید در صورتهای مالی شرکتهای تجاری اسلامی افشا شود.
نتایج تحقیق انجام شده در اندونزی
در این تحقیق، دانشگاهیان مسلمان استان یوگیاکارتای اندونزی به عنوان مخاطب انتخاب شدند و پرسشنامه‌ای در مورد اهداف حسـابـداری اسـلا‌مـی، استفـاده‌کننـدگـان اطـلا‌عـات و تاکید حسابداری اسلامی بر اطلاعات مذهبی برای آنها ارسال شد. تعداد این افراد در استان یادشده 235 نفر بوده که برای 161 نفر آنها پرسشنامه ارسال شد. تعداد 87 پرسشنامه تکمیل و عودت داده شده است.
نتـایـج تحقیق نشان میدهد که 79درصد پاسخ‌دهندگان پاسخگویی اسلامی را به عنوان هدف اصلی حسابداری اسلامی انتخاب کرده‌اند. در مورد استفاده‌کنندگان، پاسخها نشان میدهد که سهامداران به عنوان استفاده‌کننده اصلی تلقی نمی‌شوند و اهمیتی بیش از سایر استفاده‌کنندگان ندارند. علاوه بر این پاسخ‌دهندگان اعتقاد داشته‌اند که در حسابداری اسلامی باید بر اطلاعات مذهبی و اجتماعی تاکید شود.
خلاصه
اسلا‌م به عنوان یک روش زندگی توجه زیادی به فعالیتهای تجاری دارد. خداوند در قرآن راهنماییهای لازم را برای رستگاری انسان در دنیا و آخرت ارائه کرده است. در فعالیتهای اقتصادی باید فلا‌ح و رستگاری به عنوان هدف نهایی انتخاب شود و حسابداری هم به عنوان ابزار ارائه اطلاعات در محیط اقتصادی باید با این هدف سازگار باشد. بنابراین اهداف و خصوصیات حسابداری اسلامی نهتنها باید موجب ارائه تصویر درست درباره واحد تجاری شود بلکه باید به‌گونه‌ای باشد که واحدهای تجاری را به سوی احسان و پرهیز از ـبیعـدالتی تشویق کند. برای حسابداری اسلامی اهداف متفاوتی مانند سودمندی برای تصمیمگیری، پاسخگویی، پاسخگویی اسلامی و پاسخگویی از طریق زکات مطرح شده است. در تحقیق انجام شده در اندونزی، مخاطبان، پاسخگویی اسلامی را به عنوان هدف اصلی انتخاب کرده‌اند. در زمینه خصوصیات حسابداری نیز مباحث، متمرکز بر اندازه‌گیری و افشاست. در حوزه اندازه‌گیری نظر غالب این است که برای مقاصد اسلامی، بخصوص تعیین زکات، باید از ارزشهای جاری استفاده شود.در بعد افشا، تاکید بر پیروی از شریعت و ارائه اطلاعات لازم، بخصوص در زمینه مسئولیتهای اجتماعی است.
فدراسیون بینالمللی حسابداران IFAC
www.ifac.org
فدراسیون بینالمللی حسابداران، سازمانی جهانی برای حرفه حسابداری است. این سازمان در سال 1977 تشکیل شد و اکنون 160عضو از120 کشور جهان دارد که اعضای آن نماینده بیش از 225 میلیون حسابدارند که در حرفه، صنعت، بازرگانی، دولت و مراکز آموزشی فعالیت دارند. هدف فدراسیون تقویت حرفه حسابداری و مشارکت در توسعه اقتصاد جهانی از طریق ایجاد استانداردهای حرفه‌ای با کیفیت و گسترش همگرایی استانداردها در سطح جهانی است. به اعتقاد فدراسیون، راه اساسی برای حفظ منافع عمومی، توسعه و ارتقا و الزام استانداردهای پذیرفته شده است که وسیله‌ای است برای ایجاد اطمینان از اعتبار اطلاعاتی که سرمایه گذاران و سایر ذینفعان به آن اتکا می کنند.
فدراسیون بین المللی حسابداران در عرصه های زیر استاندارد تدوین می کند:
_ استانداردهای بینالمللی حسابرسی، اعتباردهی و خدمات وابسته،
_ استانداردهای بین المللی کنترل کیفیت،
_ آیین بین المللی رفتار حرفه ای،
_ استانداردهای بین المللی آموزش،
_ استانداردهای بین المللی حسابداری بخش عمومی.
انجمن حسابداران رسمی امریکا AICPA
www.aicpa.org
سابقه تشکیل انجمن حسابداران رسمی امریکا به سال 1887 برمی گردد که جامعه حسابداران عمومی امریکا AAPA پایه ریزی شد. در سال 1916 که تعداد اعضا به 1150 نفر می رسید، جامعه به انجمن حسابداران عمومی IPAتغییر نام داد. در سال 1917 نام انجمن به انجمن حسابداران امریکاAIP تغییر یافت و این نام تا سال 1957 که نام کنونی انجمن برگزیده شد، بدون تغییرباقی ماند. جامعه حسابداران رسمی امریکاASCPA نیز در سال 1921 تشکیل شد و به عنوان فدراسیون مجامع ایالتی به فعالیت پرداخت.جامعه درسال 1936 در انجمن ادغام شد و در آن زمان انجمن پذیرفت که از این پس اعضای آن محدود به حسابداران رسمی باشد. انجمن دارای حدود 135 هیئت، کمیته و کمیته فرعی است که نزدیک 2000 نفر از اعضای انجمن در آن خدمت میکنند.
اعضای وابسته انجمن افرادی هستند که امتحان متحدالشکل حسابداررسمی CPA را با موفقیت گذرانده اند. عضو شاغل برای تداوم عضویت باید 120 ساعت و عضو غیر شاغل باید 90 ساعت آموزش حرفه ای مستمر را ظرف سه سال تکمیل کند.
انجمن حدود 340 هزار عضو پیوسته دارد که 130 هزار نفر آن به عنوان حسابرس و بقیه در بخش صنعت، دولت و آموزش فعالیت دارند.
انجمن حسابداران خبره انگلستان ویلزICAEW
www.icaew.co.uk
انجمن حسابداران خبره انگلستان و ویلز در ماه مه 1880 پس از ادغام 6 جامعه محلی حسابداران لندن، لیورپول، منچسر، شفیلد با حکم سلطنتی شکل گرفت. انجمن، نخستین و مهمترین مرجع حسابداری بریتانیا و بزرگترین مرجع حسابداری اروپاست و 124 هزار عضو دارد که در 142 کشور مختلف در حرفه و در بخش صنعت فعالیت دارند. حدود 15 هزار عضو انجمن در خارج از انگلستان کار و زندگی می کنند. انجمن حدود 9 هزار دانشجو دارد. انجمن حسابداران خبره انگلستان و ویلز بزرگترین عضو کمیته مشورتی مراجع حسابدار CCAB _گروهی متشکل از 6 مرجع حسابداری حرفه ای انگلستان ــ است و نقش نمادین مهمی در دولت، کمسیون اروپا و مراجع جهانی حسابداری دارد.
انجمن حدود 480 کارمند دارد و راهبردها و سیاستهایش به وسیله شورا و کمیته های متشکل از اعضای داوطلب تعیین می شود.
انجمن حسابداران خبره کانادا CICA
www.cica.ca
انجمن حسابداران خبره کانادا در سال 2002 صدمین سال تشکیل خود را جشن گرفت. انجمن در ابتدا با نام جامعه حسابداران رسمی سلطنتیDACA در سال 1902 تشکیل شد و از سازمانی کوچک، متشکل از حدود 200 عضو، به سازمانی قوی و پر نفوذ که نماینده بیش از 70 هزار حسابدار خبره و حدود 8500 دانشجوست، تحول پیدا کرد.
انتشار کتابچه انجمن CICA Handbook در سال 1968 اعتبار سازمان را افزایش داد و آن را به نیرویی پیشرو و متعهد به تدوین استانداردهای برتر تبدیل کرد. به این ترتیب، انجمن حسابداران خبره کانادا نقشی پیشرو در استانداردگذاری پیدا کرده است و از این بابت دارای اعتبار جهانی است.
تعداد اعضای جامعه حسابداران رسمی سلطنتی در سال 1910 معادل 225 نفر بود. درسال 1922 اولین زن کانادائی مدرک حسابدار خبره را دریافت کرد. درسال 1929 امتحان متحدالشکل سراسری الزامی شد. درسال 1934 قانون شرکتهای کانادا اصلا‌ح شد و در آن تقریباً تمام اصول پذیرفته شده حسابداری که به وسیله جامعه تعیین شده بود، درج گردید، این نقطه آغازی برای مشارکت جامعه در حیات اقتصادی کانادا بود.
اولین کمیته جامعه با نام کمیته تحقیقات حسابداریARC درسال 1941 تشکیل شد. این کمیته 25 سال بعد کتابچه انجمن را منتشر کرد. درسال 1951 نام جامعه به انجمن حسابداران خبره کاناداCICA تغییر یافت و تعداد اعضای انجمن در سال 2002 به 68 هزار نفر رسید.
انجمن حسابرسان داخلیIIA
www.theiia.org
انجمن حسابرسان داخلی که در سال 1941 تشکیل شد، جامعه حرفه ای و جهانی حسابرسان داخلی است و بیش از 111 هزار نفر عضو دارد و دفتر مرکزی آن درامریکا واقع است. انجمن حسابرسان داخلی بعنوان برترین موسسه حرفه حسابرسی داخلی از نظر مدرک، آموزش، تحقیقات و رهنمود های فنی شناخته می شود. انجمن همچنین بعنوان مرجع تدوین استانداردهای بین المللی حسابرسی داخلی مورد پذیرش قرار گرفته است.
هدفهای انجمن عبارتند از:
_ بعنوان صدای حرفه حسابرسی داخلی شناخته شود،
_ حرفه حسابرسی داخلی را در سطح جهان توسعه دهد و پایدار نگه دارد،
_ به اعضای خود خدمات استثنایی عرضه کند.
انجمن حسابداران مدیریت امریکا IMA
www.imanet.org
انجمن حسابداران مدیریت امریکا با حدود 67 هزار نفر عضو در زمینه توسعه دانش و مهارت حسابداری مدیریت و مدیریت مالی فعالیت دارد. انجمن دو مدرک حرفه ای به اشخاص واجد شرایط اعطا می کند: حسابدار مدیریت رسمی CMA و مدیر مالی رسمی .CFM
مدرک حسابدار مدیریت رسمی با هدف توسعه و سنجش مهارتهای افراد در عرصه تفکر انتقادی و تصمیمگیری و مدرک مدیر مالی رسمی برای توسعه مهارتهای افراد در عرصه مدیریت وجوه نقد، تصمیمات تامین مالی و سرمایه گذاری، و مدیریت ریسک طراحی شده است.
انجمن حسابداران مدیریت خبره انگلستانCIMA
www.cimaglobal.com
انجمن حسابداران مدیریت خبره در سال 1919 با نام انجمن حسابداران کار و هزینهICWA و با هدف تامین اطلاعات مورد نیاز برای برنامه ریزی و هدایت واحدهای اقتصادی تشکیل شد. از آن زمان به بعد، انجمن پیوسته گسترش یافته و اکنون یکی از بزرگترین مراجع حسابداری جهان با حدود 150 هزار عضو و دانشجو در سراسر جهان است.
درسال 1986 نام انجمن به انجمن حسابداران مدیریت خبره تغییر یافت و در سال 1995 به اعضا اجازه داده شد عنوان «حسابدار مدیریت خبره» را بکار برند. درسال 2003 شصت هزارمین عضو انجمن فارغ التحصیل شد. انجمن در حال حاضر 65 هزار عضو دارد
حسابداری و آینده شغلی آن
حسابداری یک سیستم است که در آن فرآیند جمع آوری، طبقه بندی ، ثبت، خلاصه کردن اطلاعات و تهیه گزارشهای مالی و صورتهای حسابداری در شکل ها و مدلهای خاص انجام می گیرد. تا افراد ذی نفع درون سازمانی مثل مدیران سازمان و یا برون سازمانی مثل بانک ها، مجمع عمومی سازمان مورد نظر و یا مقامات مالیاتی بتوانند از این اطلاعات استفاده کنند. به همین دلیل فردی که تحصیلات دانشگاهی ندارد، بیشتر دفتردار است تا حسابدار. چرا که گزارشهای این دسته از افراد مطابق استاندارد نیست و پردازش کافی نمی شود و بیشتر تراز حسابها می باشد. برای مثال یک حسابدار تجربی نمی تواند براحتی بین دارایی کوتاه مدت و بلند مدت تفاوت قائل شود و یا نمی داند که چگونه باید معاملات ارزی را در دفاتر ثبت کرد.
حسابداری به عنوان یک نظام پردازش اطلاعات، داده های خام مالی را دریافت نموده، آنها را به نظم در می آورد.
محصول نهایی نظام حسابداری گزارش ها و صورت های مالی است که مبنای تصمیم گیری اشخاص ذی نفع (مدیران ، سرمایه گذاران ، دولت و …) قرار می گیرد.
ماهیت :
یک حسابدار متخصص، در آینده می تواند مدیر مالی یک سازمان یا شرکت گردد یعنی می تواند به مدیریت یک شرکت ایده بدهد که منابع موجودش را در چه راههایی سرمایه گذاری نماید تا استفاده بهینه کند و یا اگر شرکت به منابع مالی جدید نیاز داشت یک مدیر مالی بر اساس دانش آکادمیک خود می تواند بگوید که از چه طریقی باید تامین مالی کرد. و مجموع این فعالیت ها خارج از توانایی یک حسابدار تجربی است.
«حسابداری یک سیستم اطلاعاتی است که با فراهم کردن اطلاعات لازم کمک می کند تا سرمایه گذارها، اعتبار دهندگان، مدیران و دولت نسبت به مسائل اقتصادی بهتر بتوانند، تصمیم بگیرند.
برای مثال اگر شخصی بخواهد در یک شرکتی سرمایه گذاری کند، تمایل دارد که وضعیت مالی آن شرکت و یا نتایج عملیات آن شرکت را در طی سالهای قبل بداند. موضوعاتی که به صورت گزارشهای مالی توسط حسابداران تهیه می شود.
«حسابداری به منظور جوابگویی به نیازهای انسان به وجود آمده است. به همین دلیل با گذشت زمان و به موازات گسترش فعالیت های اقتصادی و افزایش پیچیدگی آن ، هدفها و روشهای حسابداری برای جوابگویی به نیازهای اطلاعاتی، توسعه یافته است. چرا که اشخاص، شرکت ها و دولت برای تصمیم گیری در مورد توزیع مناسب منابع مالی نیاز به اطلاعاتی قابل اتکا دارند که این اطلاعات را به یاری حسابداری می توان به دست آورد. از سوی دیگر انجام سرمایه گذاری یکی از مواد ضروری و اساسی در فرآیند رشد و توسعه اقتصادی کشور است و سرمایه گذاران نیز از بعد عرضه سرمایه، تا حد امکان سعی دارند منابع مالی خودرا به سویی سوق دهند که کمترین ریسک و بیشترین بازده را داشته باشد. یعنی به دنبال برآورد ریسک سرمایه گذاری ها خواهند بود. این در حالی است که یکی از مبانی اساسی برای محاسبه ریسک بازار شرکت ها ، استفاده از اطلاعات تولید شده توسط سیستم حسابدای است.
رشته حسابداری از جمله رشته هایی است که از داوطلبان هر سه گروه آزمایشی ریاضی و فنی ، علوم تجربی و علوم انسانی دانشجو می پذیرد.
آینده شغلی ، بازار کار ، درآمد:
به نظر می رسد فارغ التحصیلان دوره های تحصیلات تکمیلی این رشته، آمادگی و پختگی بیشتری برای حضور در بازار کار دارند.
نتیجه یکی از تحقیقات دانشگاه «کلمبیا» مبنی بر این بود که از از دهه ۷۰ به بعد همه شرکتهای موفق، شرکتهایی بوده اند که مدیر آنها تحصیلات مالی داشته است. چون از این دهه به بعد اطلاعات نقش مهمی پیدا کرده است و مهمترین اطلاعات نیز، اطلاعات مالی است که تاثیر بسیاری در تصمیم گیری روسای شرکت ها دارد.
«فرصت های شغلی یک حسابدار بسیار گسترده است و از پایین ترین سطح تا بالاترین سطح را در بر می گیرد. و با وجود این که در دانشگاههای مختلف کشور اعم از دولتی ، غیرانتفاعی و آزاد، دانشجویان بسیاری در رشته حسابداری تدریس می کنند اما تعداد فارغ التحصیلان بیکار این رشته از بیشتر رشته ها کمتر است. چون از یک موسسه کوچک گرفته تا بزرگترین کارخانه های کشور حداقل برای تهیه اظهارنامه مالیاتی به حسابدار نیازمند هستند.
همچنین دانش حسابداری در بخش مالیات کاربرد وسیعی دارد. چون محاسبه سود به یاری حسابداری امکان پذیر است و تعیین مقدار سود نیز مبنای محاسبه مالیات شرکتها اعم از دولتی و خصوصی می باشد.
فارغ التحصیلان این رشته پس از اتمام تحصیل می توانند در سطوح مختلف و شاخه های متفاوت عهده دار انجام امور مالی گردند که شرح آن چنین است:
الف) حسابداری
فارغ التحصیلان می توانند در کلیه موسسات و واحدهای تجاری، اعم از دولتی یا خصوصی به عنوان حسابدار در شاخه های زیر مشغول کار شوند:
حسابداری مالی: در کلیه شرکتها و موسسات تجاری و غیرانتفاعی.
حسابداری صنعتی : در کلیه واحدهای صنعتی و شرکتهای تولیدی.
حسابداری دولتی : در کلیه سازمانها و ادارات دولتی به عنوان حسابدار یا عامل ذیحساب.
حسابداری مالیاتی : در ادارات دارایی.
حسابداری بیمه : در موسسات بیمه .
حسابداری بانکها : در شعبه ها و سرپرستی بانکها .
حسابداران پس از مدتی اشتغال به کار حسابداری می توانند در سمت مدیریت مالی واحدهای تجاری ، ایفای نقش نمایند.
ب ) حسابرسی
فارغ التحصیلان رشته حسابداری قادرند با توجه به شاخه های حسابداری در بند الف در حرفه حسابرسی شاغل شوند. شاغلان حرفه حسابرسی در یک تقسیم بندی کلی به دو گروه اصلی تفکیک می شوند :
حسابرسان داخلی : این گروه از حسابرسان ، کارمند واحد مورد رسیدگی هستند، و در واقع رابط میان هیات مدیره و شرکت بوده و گزارش رسیدگی خود را به طور هفتگی ، ماهانه یا سالانه به مدیرعامل و هیات مدیره ارائه می دهند . این گروه از حسابرسان عملیات داخل واحد تجاری را رسیدگی می کنند.
حسابرسان مستقل: این گروه از حسابرسان، افرادی هستند که در موسسات حسابرسی مشغول کار هستند و بر اساس قرارداد میان شرکتها یا سازمانها با این موسسات، عملیات حسابداری و مالی واحد تجاری را بر اساس اصول و موازین حسابداری مورد رسیدگی قرار می دهند و گزارش خود را به مجمع عمومی صاحبان سهام ارائه می کنند. در واقع حسابرسان مستقل رابط میان صاحبان شرکت و هیات مدیره شرکت می باشند.
در حال حاضر در ایران ، سازمان حسابرسی به عنوان یک سازمان دولتی ، بزرگترین موسسه حسابرسی است و در کنار آن سایر موسسات حسابرسی دولتی و خصوصی مشغول فعالیت می باشند.
توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه:
داشتن شم ریاضی در رشته حسابداری از اهمیت بسیاری برخوردار است. به همین دلیل دانش آموزان رشته ریاضی در این رشته موفقتر هستند. البته این بدان معنا نیست که دانش آموزان رشته علوم انسانی قادر به ادامه تحصیل در رشته حسابداری نیستند بلکه باید تلاش کنند تا از دانش ریاضی خوب و یا حداقل متوسطی برخوردار باشند.
همچنین یک حسابدار باید بتواند بخوبی گزارش کارهای خود را ارائه دهد. بنابراین باید در ادبیات فارسی مسلط بوده و نگارش خوبی داشته باشد. این ویژگی بخصوص در سطوح بالاتر این رشته یعنی حسابرسی و مدیریت مالی اهمیت بسیاری دارد.
در آزمون هر سه گروه آزمایشی درس ریاضی به عنوان مهمترین درس این رشته ضریب ۴ دارد.
دانشجوی حسابداری باید صادق و رازدار باشد چون در آینده تمام اسناد و مدارک یک سازمان را در اختیار دارد و اگر فرد رازدار و در کل با اخلاقی نباشد لطمات زیادی به آن شرکت و در نهایت به جامعه وارد می آورد. این مساله بخصوص در حسابرسی اهمیت بیشتری دارد زیرا اگر یک حسابرس که وظیفه بررسی گزارشات مالی یک سازمان و تایید صحت و سقم آن را بر عهده دارد، درستکار نبوده و یا شهامت ابراز مشکلات را نداشته باشد، می تواند به نابسامانی های اداری و مالی یک جامعه دامن بزند.
و بالاخره یک حسابدار برای موفقیت در این دنیای پر از رقابت و تغییر و تحول باید خلاق، مبتکر، صبور و منضبط باشد.
علاقه به امور مالی و تجزیه و تحلیل های آن، عامل موفقیت دانشجوی حسابداری است.
وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر:
تا مقطع دکترا امکان ادامه تحصیل وجود دارد.
نظر یک فارغ التحصیل مشغول به کار در این رشته :
دانشجوی این رشته باید تحمل ساعتها کار در پشت یک میز و صندلی و سرو کار داشتن با اعداد و ارقام را داشته باشد. همچنین باید دقیق و منظم باشد تا در جمع بندی اعداد و ارقام دچار مشکل نگردد.»
وضعیت نیاز کشور به این رشته در حال حاضر:
آموزش حسابداران و شرکت موثر آنها در فراهم آوری اطلاعات مالی دقیق و قابل اعتماد، و تجزیه و تحلیل این اطلاعات برای توسعه پایدار در کشور در حال توسعه ای مانند ایران اهمیت فراوانی دارد. چرا که وجود اطلاعات دقیق، اعتماد برانگیز، بموقع و مربوط به فعالیت های اقتصادی، نه تنها لازم بلکه حیاتی است. علاوه بر این اطلاعات مالی حاصل از فعالیت های اقتصادی که بوسیله نظام های حسابداری گزارش می شود، می تواند از انحراف مسیر پیش بینی شده ، اتلاف منابع اقتصادی و اخلال در برنامه های توسعه اقتصادی جلوگیری کند.
دکتر ثقفی نیز در این باره می گوید:« چون این رشته فقط به کلاس و معلم نیاز دارد متاسفانه در سالهای اخیر، بسیاری از شهرهای دورافتاده که حتی یک حسابدار مجرب و متخصص ندارد، رشته حسابداری را با استفاده از اساتید کم تجربه دائر کرده است و در نتیجه فارغ التحصیلان دانشگاههای فوق حسابدارانی ناکارآمد هستند که نمی توانند، جذب بازار کار شوند. البته آنچه گفته شد شامل حال فارغ التحصیلان توانمند این رشته نمی شود چون هر فرد سرمایه گذار و هر موسسه اعتباری برای سرمایه گذاری یا اعتبار دادن به حسابدار نیاز دارد. »
نکات تکمیلی :
چند سال پیش وقتی که آقای . ت ریاست یکی از کارخانه های ایران را بر عهده گرفت با اخم های در هم و چهره های عبوس کارگرانی روبرو شد که ۶ ماه بود حقوق نگرفته بودند و امید چندانی نیز به رئیس جدید نداشتند. اما رئیس جدید که فارغ التحصیل رشته حسابداری بود با مدیریت قوی و درست خویش نه تنها کارخانه مورد نظر را از ورشکستگی نجات داد بلکه امروزه این کارخانه یکی از بهترین کارخانه های کشور است که محصولات آن به خارج از کشور صادر می گردد و در حال حاضر نیز نحوه کار رئیس یاد شده به عنوان یک شیوه نوین در دانشگاهها تدریس می شود.
آنچه خواندید سرگذشت واقعی یکی از کارخانه های کشور است.
بر گرفته از : پایگاه علمی آموزشی حسابداری
قراردادهای آتی futures contract : قرارداد آتی توافقنامه ای مبتنی بر خرید یا فروش دارایی در زمان معین در آینده و با قیمت مشخص است.
یک سرمایه گذار ممکن است، در ماه مارس به کارگزار خود خرید5000 بوشل ذرت را به تحویل در ماه ژوئیه سفارش دهد. این دستور باید فوراً به یک معامله گر منتقل شود. امکان دارد، همزمان سرمایه گذار دیگری در کنزاس به کارگزار خود، فروش 5000 بوشل ذرت را به تحویل ماه ژوئیه سفارش دهد. این سفارشات نیز باید به معامله گر بورس شیکاگو منتقل شود. با ملاقات حضوری دو معامله گر و توافق بر سر قیمت معین، این معامله انجام میشود.
در این حالت گفته میشود، سرمایه گذار نیویورکی که توافق کرده است، تا غلات تحویل ماه ژوئیه را بخرد، به اصطلاح موقعیت یا موضع معاملاتی خرید را و سرمایه گذار دیگر که توافق کرده است، تا غلات تحویل ماه ژوئیه را بفروشد، اصطلاحاً موضع معاملاتی فروش اتخاذ کرده است. قیمت مورد توافق طرفین را قیمت قرارداد آتی میگویند.
موضع معاملاتی خرید long Position: در بازار آتی، افرادی که مبادرت به خرید قرارداد آتی کنند، به گونه ا ی که متعهد شوند، در تاریخ انقضا دارایی پایه را تحویل بگیرند، اصطلاحاً میگوییم در موضع معاملاتی خرید قرار گرفته اند.
موضع معاملاتی فروش Short Position: به موقعیت فردی که قرارداد فروش اوراق بهادر، کالا، ارز و مانند این ها را منعقد کرده، در حالی که فاقد آن است، اصطلاحاً short می گویند.
بازار فرابورس ( over–the–counter market (OTC : در کنار بازارهای سازمان یافته بورس، مجموعه ای از بازارهای فرابورس وجود دارند؛ که برخلاف بورسها که از نظر فیزیکی مکان معینی دارند، این بازارها، به صورت شبکهای مبتنی بر ارتباطات تلفنی و رایانه ای هستند که معامله گرانی را به همدیگر مرتبط میسازند که نمیتوانند به طور حضوری با هم ارتباط برقرار کنند. معمولاً، مکالمات تلفنی در بازارهای فرابورس ضبط می شوند و در دعاوی حقوقی یا در موارد اختلاف برانگیز بین معامله کنندگان، مورد استناد قرار میگیرند.
پیمانهای آتی Forward Contracts: پیمان آتی از آن جهت که توافقی است مبتنی بر خرید یا فروش یک دارایی در زمانی معین در آینده و با قیمت مشخص، شبیه قرارداد آتی است. اما وجه تمایز این دو درآن است، که قراردادهای آتی در بورس معامله میشوند و پیمان های آتی در بازارهای فرابورس. مورد معامله، در پیمانهای آتی اغلب، ارزهای خارجی هستند.
قراردادهای اختیار معامله Option: به طور کلی، میتوان حق اختیار معامله را به دو دسته تقسیم کرد اختیار خرید و اختیار فروش. یک اختیار خریدCall Option در واقع این حق (و نه الزام) را به دارنده آن میدهد، که دارایی موضوع قرارداد را با قیمت معین و در تاریخ مشخص یا قبل از آن، بخرد.به همین ترتیب، یک اختیار فروش Put Option به دارنده آن این حق را میدهد، که دارایی موضوع قرارداد را با قیمت معین و در تاریخ مشخصی و یا قبل از آن بفروشد. قیمتی را که درقرارداد ذکر میشود، قیمت توافقی یا قیمت اعمال exercise price (strike price) گویند. و تاریخ ذکر شده در قرارداد را، اصطلاحاً تاریخ انقضا یا سررسید اختیار معامله Exercise date or expiration date or maturity می گویند.
اختیار خرید یا فروش، هر کدام به دو حالت اروپایی و آمریکایی تقسیم میشود. قرارداد اختیار اروپایی European option فقط در تاریخ سررسید قابلیت اعمال دارد. در حالی که قرارداد اختیار آمریکاییAmerican option در هر زمانی قبل از تاریخ سررسید یا در تاریخ سررسید قابل اعمال است.
یک ورقه اختیار معامله به دارنده آن حق یا اختیار انجام کاری را میدهد؛ نه اینکه او را ملزم به انجام کاری کند. این ویژگی، وجه تمایز ورقه اختیار معامله از قراردادهای آتی است.
انواع معامله گران: سه گروه مهم معامله گران در بازارهای قراردادهای آتی، پیمانهای آتی و قراردادهای اختیار معامله عبارتند از: پوشش دهندگان ریسک، سفته بازان و آربیتراژگران.
پوشش دهندگان ریسک Hedgers : پوشش دهندگان ریسک در موقعیتی هستند که در معرض ریسک مرتبط با تغییر قیمت دارایی اند. آنها از قراردادهای فوق برای کاهش یا حذف این ریسک استفاده می کنند. در پوشش ریسک هزینه یا قیمت دریافتی بابت دارایی پایه، تضمین می شود ولی اینکه نتیجه ناشی از پوشش ریسک بهتر از حالت، عدم پوشش ریسک باشد، هیچ اطمینانی وجود ندارد.
مثالی در مورد پوشش ریسک با استفاده از پیمان های آتی: شرکت اول باید در ۱۹ سپتامبر ۲۰۰۰ بابت خرید کالا از شرکت انگلیسی مبلغ ۱۰ میلیون پوند پرداخت نماید. شرکت دوم در ۱۹ سپتامبر ۲۰۰۰ مبلغ ۳۰ میلیون پوند از مشتری انگلیسی خود دریافت خواهد نمود. نرخ های بازار نشان می دهد که استرلینگ سه ماهه آینده را میتوان به ازای هر پوند انگلیس، ۱/۵۱۴۴ دلار فروخت و به ازای هر پوند انگلیس، ۱/۵۱۴۹ دلار خریداری نمود.
راهبرد پوشش ریسک شرکت اول: خرید مبلغ ۱۰ میلیون پوند در بازار پیمان آتی سه ماهه، به منظور تثبیت نرخ مبادله ارزها در نرخ ۱/۵۱۴۹دلار برای مبلغ استرلینگی که خواهد پرداخت.
راهبرد پوشش ریسک شرکت دوم: فروش مبلغ ۳۰ میلیون پوند در بازار پیمان آتی سه ماهه، به منظور تثبیت نرخ مبادله ارزها در نرخ ۱/۵۱۴۴ دلار برای مبلغ استرلینگی که دریافت خواهد نمود.
مثالی در خصوص پوشش ریسک با استفاده از اختیار معاملات: یک سرمایه گذار۱۰۰۰ سهم مایکروسافت را در اختیار دارد و میخواهد خود را در برابر کاهش احتمالی قیمت سهام در طی دو ماه آینده پوشش دهد. قیمت فعلی سهام مایکروسافت 73 دلار و قیمت اختیار فروش با سررسید در جولای و قیمت توافقی، ۶۵ دلار، معادل ۲/۵ دلار می باشد. این شخص ۱۰ قرارداد اختیار فروش (هر قرارداد برای ۱۰۰ سهم) با هزینه ۲۵۰۰ دلار خریداری مینماید. سرمایه گذار این حق را دارد که در طول دو ماه آینده۱۰۰۰ سهم را حداقل به قیمت ۶۵۰۰۰ دلار بفروشد.با اینکه انتخاب این استراتژی۲۵۰۰ دلار هزینه در بردارد، ولی در عوض تضمین میکند، که حداقل قیمت فروش سهام برای هر سهم تا زمان سررسید اختیار، ۶۵ دلار باشد. اگر قیمت بازار سهام کاهش یابد، شخص میتواند اختیار فروش را اعمال کند و ۶۵۰۰۰ دلار بابت فروش سهام دریافت کند، که با کسر هزینه ۲۵۰۰ دلار برای خریداختیار معامله، درآمد خالص وی، مبلغ۶۲۵۰۰ دلار می شود. اگر قیمت بازار بیش از۶۵ دلار شود، اختیار فروش اعمال نمیشود و منقضی میگردد.
پیمانهای آتی و اختیار معاملات برای پوشش ریسک، آشکار میشود. پیمان های آتی برای ایجاد حالت بی تفاوتی نسبت به ریسک طراحی شده ا ند؛ یعنی قیمتی را که پوشش دهنده ریسک برای دارایی پایه دریافت می کند یا می پردازد، تثبیت می کنند. در مقابل، قراردادهای اختیار معامله تضمین ایجاد میکنند. این قراردادها برای سرمایه گذاران این امکان را فراهم میکنند، که تا خود را در مقابل حرکت نامطلوب قیمت، محافظت کنند و در عین حال، از حرکت مطلوب قیمتها منتفع شوند. برخلاف پیمانهای آتی، برای ورود در قراردادهای اختیار معاملات هزینه هایی جهت قیمت اختیار معامله پرداخت میشود.
سفته بازان Speculate : سفته بازان تمایل دارند که حرکت آتی قیمت دارایی را پیش بینی کنند. قراردادها و پیمانهای آتی و اختیار معاملات نوعی اهرم ایجاد میکند. بنابراین سود یا زیان بالقوه آنها افزایش می یابد.
مثالی در مورد سفته بازی با استفاده از قراردادهای آتی: سرمایه گذار بر این باور است که پوند انگلیس در برابر دلار آمریکا در طول دو ماه بعد تقویت خواهد شد و براساس همین پیش بینی میخواهد دست به سفته بازی بزند.
راهبردهای پیشنهادی:
1- ۲۵۰۰۰۰ پوند با قیمت ۴۱۱۷۵۰ دلار بخرد و در حسابی که به آن بهره تعلق میگیرد، سپرده گذاری نماید، به این امید که بعد از دو ماه میتواند آن را به مبلغ گرانتری بفروشد و سود خود را بردارد.
2- در ۴ قرارداد آتی آوریل (هر قرارداد ۶۲۵۰۰ پوند)، موضع معاملاتی خرید اتخاذ نماید. این کار باعث ایجاد تعهد سرمایه گذار نسبت به خرید ۲۵۰۰۰۰ پوند با قیمت ۴۱۰۲۵۰ دلار در ماه آوریل می شود. چنانچه نرخ مبادله ارزها در ماه آوریل بیشتر از ۱/۶۴۱ باشد سرمایه گذار سود خواهد برد.
نتایج احتمالی:
1- اگر نرخ مبادله ارزها در طول دو ماه به ۱/۷برسد، سرمایه گذار با اتخاذ راهبرد اول ۱۳۲۵۰ دلار و با اتخاذ راهبرد دوم ۱۴۷۵۰ دلار سود می برد.
2- اگر نرخ مبادله ارزها در طول دو ماه به ۱/۶ برسد، سرمایه گذار با اتخاذ راهبرد اول ۱۱۷۵۰ دلار و با اتخاذ راهبرد دوم ۱۰۲۵۰ دلار زیان می کند.
این دو گزینه اختلاف کمی را در مقدار سود یا زیان در دو حالت مبادله، در بازار نقدی یا بازار آتی، نشان می دهد. ولی با احتساب بهره در محاسبات باعث می شود که سود یا زیان در دو حالت فوق، یکسان باشند. با این حساب، تفاوت دو گزینه فوق در چیست؟ گزینه اول به یک سرمایه گذاری و پیش پرداخت مبلغ ۴۱۱۷۵۰ دلار نیاز دارد. در حالی که در گزینه دوم، فقط کمی نقدینگی یعنی ۲۵۰۰۰ دلار لازم است.
مثالی از سفته بازی با استفاده از اختیار معاملات: فرض کنید الان ماه اکتبر است و یک سفته باز پیش بینی میکند، که ارزش شرکت آمازون در دو ماه آینده افزایش خواهد یافت. قیمت سهام فوق در حال حاضر، ۴۰ دلار است و یک اختیار خرید دو ماهه با قیمت اعمال ۴۵ دلار، به قیمت ۲ دلار فروخته میشود. دو راهکار را برای یک سفته باز با سرمایه ۴۰۰۰ دلار وجود دارد: گزینه اول این است که ۱۰۰ سهم بخرد. گزینه دوم شامل خرید ۲۰۰۰ اختیار خرید است. فرض کنید پیش بینی سفته باز درست باشد و قیمت سهم آمازون در ماه دسامبر به ۷۰ دلار برسد. گزینه اول که خرید سهام بود، ۳۰۰۰ دلار سود ایجاد می کند اما گزینه دوم بسیار سودآورتر است. یک اختیار خرید بر روی سهام آمازون با قیمت توافقی ۴۵ دلار، درآمدی معادل ۲۵ دلار نصیب سفته باز میکند، چرا که ورقه اختیار خرید، او را قادر می سازد، که سهام ۷۰ دلاری را با قیمت ۴۵ دلار بخرد. کل سودی که در روش دوم نصیب سفته باز میشود ۴۶۰۰۰ دلار است.
بنابراین سود حاصل از انتخاب استراتژی اختیار خرید، بیش از ۱۵ برابر سود حاصل در انتخاب استراتژی خرید سهام است. در ضمن، توجه کنید که اوراق اختیار خرید، میزان زیان بالقوه را نیز افزایش می دهد.
آربیتراژگران: آربیتراژگران از مزایای تفاوت قیمت بین دو یا چند بازار مختلف استفاده میکنند. آربیتراژ عبارت است از فرصت دستیابی به سود بدون ریسک،از طریق ورود همزمان در دو یا چند بازار. فرض کنید، سهامی همزمان در بورس سهام نیویورک و بورس سهام لندن معامله می شود. همچنین فرض کنید، قیمت این سهام در بورس نیویورک ۱۷۲ دلار و در بورس لندن ۱۰۰ پوند است. اگر نرخ مبادله پوند و دلار، برابر ۱/۷۵ دلار برای هر پوند باشد، آنگاه آربیتراژگر میتواند با خرید مثلاً ۱۰۰ سهام از بورس نیویورک و فروش آن سهام در بازار لندن به سود بدون ریسک ۳۰۰ دلار دست پیدا کند.
این متن خلاصه ای است از فصل اول کتاب مبانی مهندسی مالی و مدیریت ریسک نوشته جان هال و ترجمه سجاد سیاح و علی صالح آبادی است که بر خواندن مثالهای بیشتر و درک بهتر مفاهیم لازم است حتما به کتاب مراجعه گردد.
آشنایی با اصطلاحات بازرگانی و گمرکی
ارزش کالای صادراتی در گمرک
هر کالایی که به عنوان صادرات به گمرک اظهار می شود صرفنظر از قیمتی که طبق قرارداد برای آن تعیین شده به طور کلی فارغ از ارزش کالا در خارج دارای قیمتی است که قبلا توسط مرجع رسمی دولتی تعیین شده و به صورت فهرست قیمتهای صادراتی در اختیار گمرک , بانک و سایر سازمانها قرار می گیرد. لذا صادر کنندگان به این قیمتها دسترسی دارند و الزاما اظهارنامه های صادراتی نیز باید با همین ارزشها تقویم گردد. این نحوه قیمت گذاری کالاهای صادراتی و الزام کلیه صادرکنندگان به رعایت ان برای این است که اولا صادرکننده اگر مجاز به اظهار قیمت کالایی که صادر می کند به دلخواه باشد قطعا برای یک نوع کالا قیمتهای مختلف به گمرک اظهار می گردد و به این ترتیب چنانچه قرار بر اخذ تعهد ارزی یا اخذ مالیات یا حتی تهیه آمار بازرگانی باشد هیچ کدام از این منظورها درست برآورده نخواهد شد.
ارزش کالای ورودی در گمرک(ارزش گمرکی)
ارزش کالای ورودی در گمرک در همه موارد عبارت است از بهای سیف CIF (بهای خرید کالا در مبدا به اضافه هزینه بیمه و حمل و نقل و باربندی) و کلیه هزینه های مربوط به افتتاح اعتبار یا واریز بروات و همچنین حق استفاده از امتیاز نقشه, مدل و علامت گذاری بازرگانی و سایر حقوق مشابه مربوط به کالا و سایر هزینه هایی که به آن کالا تا ورود به اولین دفتر گمرکی تعلق می گیرد که از روی سیاهه خرید یا سایر اسناد تسلیمی صاحب کالا تعیین و براساس نرخ ارز و برابری های اعلام شده از طرف بانک مرکزی ایران در روز تسلیم اظهار نامه خواهد بود.
اسناد حمل
بارنامه به منزله سند قرارداد حمل, رسید دریافت کالا و سند مالکیت آن است و همچنین سندی است که زمان ادعای خسارت از شرمت بیمه می تواند به عنوان پشتوانه مورد استفاده واقع شود.
جزئیات مندرج در بارنامه باید شامل موارد زیر باشد:
شرح کالا - علائم و یا شماره های تجاری - نام کشتی حامل - ذکر عبارتی که حاکی از وجود کالا در کشتی باشد - بنادر بارگیری و تخلیه - نام حمل کننده کالا - نام گیرنده کالا - نام و نشانی شخصی که ورود اجناس به اطلاع او می رسد هزینه حمل پرداخت شده یا قابل پرداخت در مقصد می باشد. تعداد نسخه های بارنامه که به صورت اصل صادر شده است - تاریخ صدور.
اسناد مثبته گمرکی
اسناد مثبته گمرکی بطور کلی اسنادی هستند که موید ورود کالا به ترتیب مجاز به کشور, انجام تشریفات قطعی گمرکی در خصوص انها و ترخیص از گمرک با صدور سند و پرداخت کلیه وجوهی که به ورود قطعی کالا تعلق می گیرد می باشد اسناد نادرست. منظور از اسناد نادرست , اسناد یا سیاه هایی است که در ان خصوصیات کالا صحیح و مختصرا ذکر نشده است و صاحب کالا از عدم تصریح خصوصیات به زبان دولت اقدام و کالای دیگری را با حقوق گمرکی و سود بازرگانی و عوارض کمتر اظهار نموده باشد.
اظهارنامه کالا
اظهاری است که بر روی برگی که گمرک تعیین نموده تنظیم می شود در این اظهارنامه اشخاص ذینفع روش گمرکی را که باید در مورد کالا اجرا شود ذکر می کنند و مشخصاتی را که از نظر گمرک برای اجرای ان روش لازم است قید می کنند.
اظهارنامه ورود یا خروج
عبارت است از هر نوع اظهارنامه ای که توسط شخص مسئول وسیله حمل و نقل یا نماینده او باید هنگام ورود یا خروج وسیله حمل ونقل به مقامات گمرکی ارائه شود و حاوی مشخصات لازم در ارتباط با وسیله حمل و نقل, مسیر سفر, بار, کالاهای توشه ای و ملزومات, کارکنان و مسافرین می باشد.
اظهارنامه گمرکی
یعنی هر اظهار یا اقدامی که راجع به اطلاعات خاص مورد نیاز گمرک به هر شکل که توسط گمرک توصیه شده یا مورد قبول واقع شود.
اظهارنامه مبدا
عبارت است از یک شرح مقتضی در رابطه با مبدا کالاهای ساخته شده که در موقع صدور انها توسط سازنده, تولید کننده , تهیه کننده , صادر کننده یا هر شخص صلاحیتدار دیگری در فاکتور تجاری یا هر سند دیگری که مربوط به کالاها باشد ذکر می گردد.
اعلامیه ارز
سندی است بانک که مبلغ ارز انتقال یافته جهت خرید کالا و هم ارز ریالی ان و تاریخ گشایش اعتبار ان رانشان می دهد.
بار انداز
محل سرپوشیده ای است که یک یا چند طرف ان دیوار نداشته و کالا ها به منظور محفوظ ماندن از برف و باران و تابش منظم آفتاب در آنجا نگه داشته می شود.
بارنویسی
مامورین مخصوص موقع تخلیه کالا از وسائط نقلیه, به تدریج ریز انرا می نویسد تا بعدا با بارنامه و مانیفست تطبیق داده شود.
پروفورما
سیاهه خریدی است که فروشنده از مبدا به عنوان پیشنهاد فروش, یا تعیین ارزش و شرایط فروش, صادر می کند. این سیاهه قبل از سفارش کالا باید به تایید مرکز تهیه و توزیع مربوطه رسد. پروفورما را پیش فاکتور نیز می نامند.
ترانشیب
عبارتست از روش گمرکی که به موجب ان کالاها تحت نظارت گمرک از یک وسیله حمل و نقل ورودی به یک وسیله حمل ونقل خروجی(صدور) در حوزه یک دفتر گمرکی که ان دفتر در عین حال دفتر گمرکی توام برای ورود و صدور است , انتقال داده می شود.
تعهد ترانزیت
سندی است که توسط گمرک تنظیم می شود و به موجب ان اجازه داده می شود که کالاها به طور ترانزیت گمرکی بدون پیش پرداخت حقوق و عوارض ورودی حمل شوند. و معمولا حاوی کلیه مشخصات لازم برای تعیین حقوق و عوارض ورودی در مورد مقتضی و یک تعهد تضمین شده مبنی بر ارائه کالا یا مهروموم گمرکی و سیم و سرب دست نخورده به دفتر گمرکی مقصد می باشد.
درابک
عبارت است از مبلغ حقوق و عوارض ورودی که موجب روش درابک مسترد می شود.
دمپینگ
دمپینگ عبارت است از عرضه کالا با قیمتی کمتر از هزینه نهایی تولید ان یا با استفاده از سوبسیدهای غیر عادی در یک بازار خارجی.
سود بازرگانی
علاوه بر حقوق گمرکی وجوهی نیز تحت عنوان سود بازرگانی طبق مصوب هیات وزیران به استناد قانون انحصار تجارت خارجی, قانون امور گمرکی و قانون مقررات صادرات و واردات از برخی کالاهای وارداتی اخذ می شود که به ان سود بازرگانی گفته می شود.
فلسفه وضع سود بازرگانی جدا از حقوق گمرکی صرفا به این لحاظ بوده که هرگاه دولت لازم بداند که به منظور حمایت از تولیدات یا صنایع کشور میزان ان را تغییر دهد در حالی که اگر این وجوه کلا در قالب حقوق گمرکی وصول میشود بر طبق قانون می بایست مجلس آن را تعیین کند لذا هر تغییر احتمالی آن مستلزم انجام مقدمات و طی تشریفات متداول و صرف زمان نسبتا زیادی بود در حالی که این وجوه ممکن است هر سال محتاج تغییر باشد لذا با تصویب هیات دولت, این تغییر با سهولت انجام می گیرد.
سیاهه تجاری
صورتحسابی است که به موجب آن هزینه کالا به حساب خریدار منظور می شود. سیاهه باید دارای موارد زیر باشد:
تاریخ - نام و نشانی خریدار و فروشنده - شماره سفارش یا قرارداد - مقدار و شرح کالا - قیمت واحد - شرح هر گونه هزینه اضافی توافق شده که در قیمت واحد منظور نشده است - ارزش کل کالا - وزن کالا - تعداد بسته ها - علایم و شماره های حمل- شرایط تحویل و پرداخت.
فله
به کالاهایی که بدون لفاف در واگنها یا کامیونهای اتاقدار و یا کشتی حمل می شود فله می گویند. کالاهایی مانند شکر, گندم , حبوبات, علوفه و از این قبیل به صورت فله حمل می شوند.
کابوتاژ
عبارت است از حمل کالا از یک بندر کشور به بندر دیگر و همچنین از یک گمرک به گمرک دیگر, که از راه کشور همجوار صورت می گیرد. برای کابوتاژ تشریفات گمرکی لازم است و دو نوع اظهارنامه دارد که یکی هنگام خروج کالا از بندر یا مرز تنظیم می شود و یکی هم هنگام ورود به گمرک مرز یا بندر .
کارنه تیر
کارنه تیر سند ترانزیتی بین الملی کالا از راه زمینی است که در مبدا صادر می شود و به موجب ان کالا از کشورهای بین راه تا مقصد که به طور ترانزیت عبور می کند نیازی به انجام تشریفات ترانزیت در مرز ورودی و خروجی هر کشور نخواهد بود.
کارنه ا.ت .ا
مدرک ورود موقت بین المللی است که اگر شخص یا شرکتی کالایی به صورت ورود موقت جهت شرکت در نمایشگاهها یا تاسیس نمایشگاه وارد نماید و یا نمونه هایی برای ارائه به مشتریان وارد کند به موجب این مدرک نیازی به انجام تشریفات گمرکی مربوط به ورود موقت نخواهد داشت .
کارنه دو پاساژ
کارنه دو پاساژ در حقیقت گذرنامه وسیله حمل و نقل جاده ای است که به عنوان ورود موقت به کشور یا کشورهایی مسافرت می کند ممکن است برای حمل کالا اشخاص یا بعنوان اتومبیل سواری برای گردش یا انجام امری که در نظر است موقتا برای ورود به کشوری از ان استفاده شود.
کالای ضبطی در گمرک
ضبط کالا در گمرک در مواردی است که کالا ممنوع الورود یا غیر مجاز بوده با نام و مشخصات صحیح اظهار شده باشد و گمرک سه ماه به صاحب کالا فرصت داده باشد که کالا را از کشور اعاده نماید. ولی صاحب کالا اقدامی ننماید در این صورت بعد از انقضای سه ماه مذکور کالا اصطلاحا ضبط می شود . همچنین بعد از ضبط, به صاحب کالا دو ماه وقت داده می شود که اگر شکایتی دارد به دادگاه شهرستان تسلیم نماید. در غیر این صورت و گذشت دو ماه مذکور اصطلاحا کالا ضبط قطعی شده یعنی به مالکیت دولت در می آید.
کالای متروکه
کالای متروکه کالایی است که صاحب آن , آن را ترک کرده باشد یعنی به هر دلیل به سراغ کالا برای ترخیص نرفته یا اگر مراجعه کرده در ارائه اسناد با مدارکی که لازم است تاخیر کند, مدتی که بعد از انقضای ان کالا متروکه می شود. چهار ماه از تاریخ اولین قبض انبار و در فرودگاهها دو ماه است هر گاه در این مدت اقدامی برای ترخیص نشود کالا متروکه می شود. چنانچه صاحب کالا برای عدم مراجعه و ترخیص کالا عذر موجهی داشته باشد می توان با تنظیم درخواست و ارائه ان به گمرک, تقاضا کند که مدت یاد شده حداکثر چهار ماه دیگر تمدید شود.
کالای مرجوعی
کالای مرجوعی یا دوباره صدور کالاهایی است که :
1- به عنوان واردات موقت قبلا به کشور وارد می شوند و در پایان مهلت ورود موقت برای اعاده از کشور اظهار و تحت عنوان کالای مرجوعی شناخته می شوند.
2- به دلیل ممنوعیت یا غیرمجاز بودن تطبیق با استاندارد های اجباری ( در مورد ان دسته از کالاها که ورودشان مستلزم رعایت استاندارد اجباری است) یا به طور کلی عدم احراز شرایط , قابل ترخیص نیستند به همین لحاظ از کشور باید مرجوع شوند.
کالاهای توشه ای و ملزومات
عبارت است از کالاهای اختصاص یافته برای مصرف توسط مسافران و کارکنان کشتی ها, هواپیماها یا قطارها, این کالاها ممکن است فروخته شده باشند یا نشده باشد.
کنوانسیون سیستم هماهنگ شده
معاهده و پیمانی است که کشورهای عضو سازمان جهانی گمرک به منظور اجرای هماهنگ طبقه بندی کالاهای تجاری به ان پیوسته اند. مفاد این کنوانسیون از سال 1988 برای اعضا ان لازم الاجرا شده است. ایران نیز از سال 1374 رسما به این کنوانسیون ملحق شده است و جدول تعرفه(سیستم هماهنگ شده) منظم به این کنوانسیون را از ابتدای سال 1375 در مقررات صادرات و واردات اجرا می کند.
کنوانسیون کیوتر
اصطلاحی است که عموما در ارتباط با کنوانسیون بین المللی برای ساده کردن و هماهنگ کردن روشهای گمرکی به کار برده می شود. این کنوانسیون در سال 1973 از طرف شورای همکاری گمرکی کیوتو پذیرفته شده است.
کنوانسیون ا.ت.ا
اصطلاحی است که عموما در ارتباط با کنوانسیون گمرکی در هر بار چه ا .ت .ا برای ورود موقت کالا به کار برده می شود. این کنوانسیون در سال 1961 از طرف شورای همکاری گمرکی در بروکسل پذیرفته شده است.
کنوانسیون نایروبی
اصطلاحی است که عموما در ارتباط با کنوانسیون بین المللی همکاری متقابل اداری به منظور پیش گیری تجسس و کیفر تخلفات گمرکی به کار برده می شود. این کنوانسیون در سال 1977 از طرف شورای همکاری در نایروبی پذیرفته شده است.
کانتینز
محفظه بزرگی است از چوب یا فلز که اغلب حجم کفه یک کامیون بزرگ یا تریلر را فرا می گیرد.
گواهی بیمه
اظهاریه امضا شده ای است که حاکی از مبدا ساخت کالا می باشد. گواهی مبدا توسط صادر کننده کالا و نماینده اش تهیه می شود ولی این گواهی در بعضی از کشورها باید روی فرم خاصی که حاوی تائید یک سازمان اداری مستقل (برای مثال اتاق بازرگانی) باشد صادر شود.
ماتیفست
فهرست محمولات یک کشتی یا یک قطار یا یک کاروان از کامیونهایی را می گویند که بیشتر از یک بارنامه دارند. در فارسی می توان آنرا فهرست کل کالا خواند که حاوی ریز کلیه برنامه های مربوط به محموله است. این فهرست کل زمانی عرضه می شود که محموله تجاری به گمرک مقصد می رسد.
مانیفست محموله (بار)
عبارت است از فهرستی از کالاهای تشکیل دهنده محموله بار که در یک وسیله حمل و نقل یا در یک واحد حمل و نقل حمل می شوند. مانیفست محموله بار که به این ترتیب حاوی مشخصات بازرگانی مربوط به کالاها از قبیل شماره های اسناد حمل, نام صادر کننده و گیرنده کالا, علامت و شماره تعداد و نوع بسته بندی, مقدار و شرح کالا باشد و ممکن است به جای اظهارنامه محوله بار به کار رود
© کپی رایت توسط .:مقاله نت.: بزرگترین بانک مقالات دانشجویی کلیه حقوق مادی و معنوی مربوط و متعلق به این سایت و گردآورندگان و نویسندگان مقالات است.)
برداشت مقالات فقط با ذکر منبع امکان پذیر است
